Unicode
၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်မြို့ မြန်မာနိုင်ငံ ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း အပါအဝင်
နိုင်ငံရေးတွင် အလွန်အရေးပါသော ခေါင်းဆောင်ကြီး ကိုးဦး ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထိုနေ့ကို အာဇာနည်နေ့ ဟု သတ်မှတ်ပြီး
ယနေ့ထက်တိုင် အောင့်မေ့ သတိရ အမှတ်တရ ကျင်းပလျက်ရှိသည်။
၁
ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇)
၂
သခင် မြ (၁၈၉၇ - ၁၉၄၇)
၃
ဦးဘချို (၁၈၉၃ - ၁၉၄၇)
၄
ဦးရာဇာတ် (၁၈၉၈ - ၁၉၄၇)
၅
မန်းဘခိုင် (၁၉ဝ၃ - ၁၉၄၇)
၆
မိုင်းပွန် စော်ဘွားကြီး စပ်စံထွန်း (၁၉ဝ၇ - ၁၉၄၇)
၇
ဦးဘဝင်း (၁၉ဝ၁ - ၁၉၄၇)
၈
ဦးအုန်းမောင် (၁၉၁၃ - ၁၉၄၇)
၉
ရဲဘော် ကိုထွေး (၁၉၂၉ - ၁၉၄၇)
ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇)
၁၉၁၅ ခု၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် မကွေးတိုင်း ၊ တောင်တွင်းကြီး ခရိုင် ၊ နတ်မောက်မြို့၌ အမိန့်တော်ရ
ရှေ့နေ ဦးဖာ - ဒေါ်စု တို့မှ နောင်တခေတ်တွင် ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း ဟူ၍ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်း၌ တွင်စေမည့်
သားရတနာကို ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဇာတာအမည်မှာ မောင်ထိန်လင်း ဖြစ်သော်လည်း ငယ်စဉ်ကပင် မောင်အောင်ဆန်းဟု တွင်သည်။ ငယ်စဉ်က နတ်မောက်မြို့ ဆရာတော် ဦးသောဘိတကျောင်း၌ နေခဲ့သည်။ ၁၉၂၈ ခုတွင် ရေနံချောင်း အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာသင်ယူခဲ့ပြီး ယင်းကျောင်းမှ မြန်မာ ၊ ပါဠိ ၂ ဘာသာ
ဂုဏ်ထူးဖြင့် ၁ဝ တန်း အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ပညာထူးချွန်သူဖြစ်၍ အထက်တန်း စကောလားရှစ်နှင့် ဦးရွှေခိုဆု
ရရှိခဲ့ဖူးသည်။ ထိုနောက် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်သို့ တက်ရောက်ပြီး ဆက်လက် ပညာဆည်းပူးခဲ့သည်။
၁၉၃၅ - ၃၆ ပညာ သင်နှစ်မှ စ၍ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ကျောင်းသား သမဂ္ဂ အမှုဆောင် အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာ ခဲ့ပြီး
သမဂ္ဂ၏ အာဘော် အိုးဝေမဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာလည်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကိုအောင်ဆန်း အယ်ဒီတာအဖြစ်
ဆောင်ရွက်သော အိုးဝေမဂ္ဂဇင်းတွင် ယမမင်း အမည် အိုးဝေ ညိုမြ ရေးသားသော
“ငရဲခွေးကြီး လွတ်ပြီး သရမ်းနေသည် (The Hell Hound At Large)” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပေးစာတစောင်
ဖော်ပြခဲ့မှုသည်လည်း ၁၉၃၆ ဒုတိယ ကျောင်းသားသပိတ် ဖြစ်ပွားစေခဲ့သော အဓိကအကြောင်းရင်းတချက် ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၆ ဒုတိယ ကျောင်းသားသပိတ်၏ သပိတ်မှောက် ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်တဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။
ကုလား - ဗမာ အဓိကရုဏ်း ပေါ်ခဲ့သည်။ သမဂ္ဂသည် အဓိကရုဏ်းကြောင့် ဒုက္ခရောက်သူများအား
ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ ခု သပိတ် အရေးတော်ပုံတွင် ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သော
ဆာမြဘူး ကော်မတီ အစီရင်ခံစာ ထွက်လာသည်၊ အစီရင်ခံစာကို တကသမှ ကန့်ကွက် ခဲ့သည်။
ဒေါက်တာ ဘမော် အစိုးရတက္ကသိုလ် အက်ဥပဒေကြမ်း ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်သည်ကိုလည်း လက်မခံခဲ့ပေ။
၁၉၃၆ - ၃၇ ပညာ သင်နှစ်တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ သမဂ္ဂ၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာပြီး ၊
၁၉၃၈ - ၃၉ တွင် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၃၆ တက္ကသိုလ် သပိတ်အပြီးတွင် ပေါ်ပေါက်လာသော
ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ သမဂ္ဂကြီးကို ဦးစီးတည်ထောင်သူတဦးလည်းဖြစ်ပြီး ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများသမဂ္ဂတွင် ပထမဆုံးအတွင်းရေးမှူးဖြစ်လေသည်။
၁၉၃၇ - ၃၈ တွင် ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။
၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာတန်းကို အောင်ပြီး ဥပဒေ ဝိဇ္ဇာတန်းသို့ ဆက်တက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၈ - ၃၉ တွင်
တကသဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သည်။ တက္ကသိုလ် အက်ဥပဒေပြင်ဆင်ရေး ကော်မတီတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်လည်း တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင် တက္ကသိုလ်အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့ဖြစ်သည့်
တက္ကသိုလ် ကောင်စီဝင်တွင် ပထမဆုံး ကျောင်းသားကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။
ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းသည် တကသဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် သက်တမ်းကုန်သည်ထိ မနေခဲ့ပေ။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်တွင်
တက္ကသိုလ်မှထွက်ပြီး သခင်ကိုယ်တော်မှိုင်း ကြီးမှူးသော တို့ဗမာအစည်းအရုံးသို့ ဝင်ရောက်၍ သခင်အောင်ဆန်းအဖြစ် နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်သို့ ခြေစုံပစ် ဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၉ တွင် တို့ဗမာအစည်းအရုံး၏ အတွင်းရေးမှူးအဖြစ်
တက်မြောက်ခြင်း ခံရသည်။
သခင်အောင်ဆန်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဖြစ်လာ၍ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက် စည်းစည်းလုံးလုံး ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်
ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ဗမာ ထွက်ရပ်ဂိုဏ်းတွင် အတွင်းရေးမှူးအဖြစ်လည်း တာဝန်ယူခဲ့သည်။ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးအတွက်
လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ဆင်နွဲရန် ပေါ်ပေါက် ခဲ့သော ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံပါတီ (နောင် ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ) ၏
ပြည်ပဆက်သွယ်ရေး ခေါင်းဆောင်တာဝန်ကိုလည်း ယူခဲ့သည်။ ၁၉၄ဝ မတ်လအတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ ရမ်းဂါးမြို့၌
ကျင်းပသော အိန္ဒိယ အမျိုးသားကွန်ဂရက်ညီလာခံသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ သခင်အောင်ဆန်းအား
အင်္ဂလိပ် နယ်ချဲ့အစိုးရကို ဆန့်ကျင် ဟောပြောမှုဖြင့် ဖမ်းဆီးရန် ဟင်္သာတခရိုင် ရာဇဝတ်ဝန် ဆုငွေ ၅ ကျပ်ဖြင့် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄ဝ ဩဂုတ်လ အတွင်း မြန်မာ့ လွတ်လပ်ရေးအတွက် အင်္ဂလိပ်နယ်ချဲ့ အစိုးရအား
မြန်မာ့မြေပေါ်မှ လက်နက်အားဖြင့် မောင်းထုတ်နိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံခြားမှ အကူအညီရယူရန် တရုတ်နိုင်ငံသို့ စွန့်စားထွက်ခွာခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည် အမွိုင်၌ သောင်တင်နေစဉ် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရဲဘော်များ၏
စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးမှုကြောင့် ဂျပန် အရာရှိ စူဖူကိကေအိချိနှင့် အဆက်အသွယ်ရကာ ဂျပန်နိုင်ငံသို့
ရောက်သွားသည်။ဂျပန်ပြည်တွင် ‘ဗမာ့ လွတ်လပ်ရေး စီမံကိန်း’ စာတမ်းတရပ်ကို ရေးဆွဲကာ
ဂျပန် စစ်အာဏာပိုင် များနှင့် ညှိနှိုင်းခဲ့သည်။ ယင်းစီမံကိန်းအရ မြန်မာပြည်အတွင်းမှ မျိုးချစ်လူငယ်များကို
စုစည်းကာ အလီလီ ခွဲလျက် ဂျပန်ပြည်သို့ ပို့ပေးခဲ့သည်။ ဤမျိုးချစ် လူငယ်တစုသည်ပင်လျှင် နောင်သောအခါတွင်
ဗိုလ်တေဇ (ခေါ်) ဗိုလ်အောင်ဆန်း ခေါင်းဆောင်သည့် ရဲဘော်သုံးကျိပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဤမျိုးချစ်လူငယ်များသည်
ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (ဘီအိုင်အေ) ကို ယိုးဒယား (ယခု ထိုင်း) နိုင်ငံ ဘန်ကောက်တွင် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ကာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဂျပန်များနှင့်အတူ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ဂျပန်တပ်မတော်က မြန်မာနိုင်ငံကိုသိမ်းပြီးသောအခါ အင်အားကြီးထွားပြီး ဗရမ်းဗတာဖြစ်လာသော ဗမာ့လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်ကို အင်အားလျော့ချပြီး ဗမာ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (ဘီဒီအေ) အဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းသည့်အခါ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းသည် ဘီဒီအေ၏ စစ်သနာပတိ ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၄၂ ခု စက်တင်ဘာလတွင် သူနာပြုဆရာမ
ဒေါ်ခင်ကြည်နှင့် လက်ထပ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံကို ဂျပန်က ရွှေရည်စိမ်လွတ်လပ်ရေးပေးသောအခါ
ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းသည် စစ်ဝန်ကြီးနှင့် စစ်သေနာပတိ ဖြစ်လာသည်။ ဖက်ဆစ် ဂျပန် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးသမားများသည် မြန်မာ နိုင်ငံနှင့် ပြည်သူတို့အား ဖက်ဆစ်နိုင်ငံ၏ လက်အောက်ခံ နိုင်ငံ တနိုင်ငံသဖွယ်
သဘောထားလာကြသည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ အတွင်းမှာ ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်းနှင့်
သခင် စိုးတို့ ဦးဆောင်ပြီး ဖက်ဆစ် တိုက်ဖျက်ရေး ပြည်သူ့ လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (ဖတပလ)
[ဖက်ဆစ် တိုက်ဖျက်ရေး ပြည်သူ့ လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (ဖဆပလ)] ကို ဖွဲ့စည်း တည်ထောင်ကာ ၁၉၄၅ ခုနှစ်
မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့တွင် ဗမာ့ ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်သည် ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း၏ တိုက်ရိုက်
ကွပ်ကဲညွှန်ကြားမှုဖြင့် ဖက်ဆစ် ဂျပန် တို့ကို အတိအလင်းစစ်ကြေညာကာ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးပြီးနောက်တွင် ဗမာ့တပ်မတော်ကို ဂန္ဒီစာချုပ်အရ ဆက်လက် ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းသည် တပ်မတော်မှနုတ်ထွက်ကာ
နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တိုင်းပြည်တာဝန်ကို ဆက်လက်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံဘုရင်ခံ ဆာဒေါ်မန်စမစ်က ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းအပါအဝင်
ဖဆပလခေါင်းဆောင်များအား ဘုရင်ခံ၏ အမှုဆောင် ကောင်စီတွင် ရာထူး လက်ခံရန် စကားကမ်းလှမ်းသော်လည်း
ဖဆပလမှ ချမှတ်ထားသော စည်းကမ်းချက်များအတိုင်းမရ၍ ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်းတို့က လက်မခံခဲ့ဘဲ
ဘုရင်ခံရဲ့ စက္ကူဖြူ စီမံကိန်း တိုက်ဖျက်ရေးကိုသာ ပြည်သူလူထုအား စည်းရုံးကာ အင်တိုက်အားတိုက်
ဆောင်ရွက်ခဲ့သဖြင့် ပုလိပ်သပိတ် အပါအဝင် အထွေထွေအမူထမ်းပေါင်းစုံ သပိတ်ကြီး ပေါ်ပေါက်လာပြီး
နယ်ချဲ့တို့၏ အုပ်ချုပ်ရေး ရပ်တန့်သွားခဲ့ရသည်။ ဗြိတိန်အစိုးရလည်း ဘုရင်ခံ ဆာဒေါ်မန်စမစ်ကို
အင်္ဂလန်သို့ ပြန်ခေါ်ပြီး ဘုရင်ခံအသစ်အဖြစ် ဆာဟူးဘတ်ရန်စ်ကို ခန့်အပ်လိုက်သည်။ ဘုရင်ခံသစ်
ဆာဟူးဘတ်ရန်စ်က ဗိုလ်ချုပ်တို့အလိုကျ အစိုးရဖွဲ့စည်းရန် စကား ကမ်းလှမ်းလာတော့သည်။
ထိုကမ်းလှမ်းချက်များကို ဖဆပလနှင့် ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းကြပြီးနောက် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့်
ဖဆပလ ခေါင်းဆောင်များသည် ဘုရင်ခံ၏ အမှုဆောင် ကောင်စီဝင်ရာထူးကို ယူလိုက်ကြသည်။
ထိုကြောင့် ၁၉၄၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့ မှစ၍ ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်းသည် ဘုရင်ခံ၏
အမှုဆောင်ကောင်စီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာသည်။ ထိုနောက် တနှစ်အတွင်း လုံးဝ လွတ်လပ်ရေးရရှိရေးဆောင်ပုဒ်အရ
မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးကိစ္စ ဆွေးနွေးရန် ဗြိတိသျှ လေဘာအစိုးရ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို
ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးဆောင်ပြီး ၁၉၄၇ ခု ဇန်နဝါရီလတွင် လန်ဒန်သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ထိုဆွေးနွေးပွဲမှ
မြန်မာနိုင်ငံအား တနှစ်အတွင်း လွတ်လပ်ရေးပေးမည့် အောင်ဆန်း - အက်တလီ စာချုပ် ချုပ်ဆို နိုင်ခဲ့သည်။
သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံကို လွတ်လပ်ရေး ပေးရာတွင် ဗြိတိသျှတို့က တောင်တန်း ဒေသများကို ချန်ထားလိုသောကြောင့်
ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက တောင်တန်းဒေသ ကိုပါ တပါတည်း လွတ်လပ်ရေးပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး တောင်တန်းဒေသနှင့် မြန်မာပြည်ပပေါင်းစည်းရေးအတွက် အားသွန် ကြိုးပမ်းခဲ့ပြန်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ ကြိုးစားရိုးသားမှုကြောင့် တောင်တန်းဒေသ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ၏ ယုံကြည်ကိုးစားမှုကိုပါ ရရှိခဲ့ပြီး
မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းတွင် အရေးပါသော တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံ သွေးစည်းညီညွတ်ရေး သင်္ကေတ ဖြစ်ခဲ့သည့်
ပင်လုံစာချုပ် ချုပ်ဆို နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုလုပ်ငန်းများ ပြီးစီး၍ လွတ်လပ်ရေးရရန် သေချာသော အခြေအနေသို့
ရောက်သောအခါ လွတ်လပ်သော မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲကြမည့် တိုင်းပြု ပြည်ပြု
လွတ်တော် အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ကြီးကို ၁၉၄၇ ခု ဧပြီလတွင် အောင်မြင်စွာ ကျင်းပနိုင်ခဲ့သည်။
ယင်းသို့ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဗိမာန်ကြီးပြီးခါနီးအချိန် လွတ်လပ်သော မြန်မာနိုင်ငံ တည်ထောင်ရေး
အားသွန်ကြိုးပမ်းနေဆဲတွင် နယ်ချဲ့ လက်ပါးစေ ဦးစောနှင့် အပေါင်းပါ တို့၏ ရက်စက်ယုတ်မာစွာ
လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ၁၉၄၇ ခုနှစ် ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်တွင် အခြားသောလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်
တိုင်းပြည်ခေါင်းဆောင် အာဇာနည်ကြီးများနှင့်အတူ ကျဆုံးခဲ့ရပေသည်။
သခင် မြ (၁၈၉၇ - ၁၉၄၇)
သခင်မြသည် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ခေါင်းဆောင်သော ဝန်ကြီးအဖွဲ့တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးအဖြစ်
တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
ကွယ်လွန်သူ အမျိုးသား အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး သခင်မြသည် ပြည်မြို့နယ် ထုံးဘိုရွာ ဇာတိ ဖြစ်သည်။
အဖ ဦးဘိုးချွန်နှင့် အမိ ဒေါ်သက်လယ် တို့မှ ၁၈၉၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ရ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။
ငယ်နာမည် မောင်ဘရွှေ ဖြစ်သည်။ နှမ မမြငွေ တဦးသာ ရှိ၍ နောင်အခါ သီလရှင် ဝတ်သွားပြီး
ဒေါ်ခေမာဝတီ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သာယာဝတီ အေဘီအမ် ကျောင်းမှ သတ္တမတန်း အောင်ပြီး ဆယ်တန်းကို
ရန်ကုန် ဘက်ပတစ် အထက်တန်းကျောင်းမှ အောင်သည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် ကောလိပ်နှင့်
ကာလတ္တားတက္ကသိုလ်တို့မှ အိုင်အက်စ်စီတန်းကို ဓာတုဗေဒ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်သည်။
၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ် တက္ကသိုလ် သပိတ်မှောက် ကောင်စီတွင် ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းသပိတ်နောက်
ပေါ်လာသော အမျိုးသား ပညာရေးကောင်စီတွင်လည်း အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်ရုံမက ကြည့်မြင်တိုင် အမျိုးသား အထက်တန်း ကျောင်းအုပ်လည်း လုပ်ခဲ့ ဖူးသည်။ ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ဘီအက်စ်စီတန်းကို ဓာတုဗေဒဂုဏ်ထူးဖြင့် အမျိုးသားကောလိပ်မှပင် အောင်သည်။ ၁၉၂၆ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်ခင်ညွန့်နှင့် လက်ထပ်သည်။
၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ အောင်ပြီးသောအခါ သာယာဝတီသို့ ပြန်၍ ရှေ့နေအလုပ်ဖြင့် အသက်မွေးသည်။
၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ် တောင်သူလယ်သမားအရေးတော်ပုံတွင် အရေးတော်ပုံသားများဘက်မှ ရှေ့နေလိုက်ရာမှ
ထင်ရှားလာသည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ်ရောက်သော် တို့ဗမာအစည်းအရုံးဝင်ရာမှ သခင်ဖြစ်လာပြီး သခင်မြဟု
ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ထို့နောက် တို့ဗမာအစည်းအရုံး၏ ကိုယ်ပွားဖြစ်သော ‘ကိုယ့်မင်းကိုယ်ချင်း အဖွဲ့’၏
ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်လာသည်။ ကိုယ်မင်းကိုယ်ချင်းအဖွဲ့၏ တာဝန်ပေးချက်အရ သာယာဝတီတောင်ပိုင်းမှ အမတ်အဖြစ်
ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရာ အရွေးခံရ၍ ၉၁ ဌာနခေတ် ဥပဒေပြု လွှတ်တော်အမတ် ဖြစ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အတွက် ပထမဆုံး အရွေးခံရသော သခင်အမတ် သုံးဦးအနက်
တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရသော်လည်း အင်္ဂလိပ်နယ်ချဲ့အုပ်စိုးမှုကို
ဆန့်ကျင်သည့်အနေဖြင့် အမတ်လစာမယူသည့် သခင်အမတ်တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။
ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံပါတီ ဖွဲ့သောအခါတွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းက ပြည်ပဆက်သွယ်ရေး တာဝန်ယူပြီး သခင်မြက
ပြည်တွင်းခေါင်းဆောင် တာဝန်ယူခဲ့ရသည်။ ၁၉၄၁ ခုတွင်မူ တို့ဗမာအစည်းအရုံးဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တင်မြှောက်ခံရသည်။
ရဲဘော်သုံးကျိပ် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ စစ်ပညာသင် သွားနိုင်ရေးအတွက် စီစဉ်ဆောင်ရွက် ပေးခဲ့ရသူတဦးလည်း ဖြစ်သည်။
ဒေါက်တာဘမော် ဦးဆောင်သော ဂျပန်ခေတ်လွတ်လပ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်သည်။
ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးအတွက် ဖတပလကို ဖွဲ့သောအခါ ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံါတီကို ကိုယ်စားပြု၍ သခင်မြလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ပြည်သူ့အရေးတော်ပုံပါတီကို မြန်မာပြည် ဆိုရှယ်လစ်ပါတီဟု ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းသောအခါ သခင်မြပင် ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာသည်။ စစ်ပြီးစ ဖဆပလ အဖွဲ့၏ ဗဟို အလုပ်အမှုဆောင် တဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးစီးသော ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်တော်ဌာန
ဝန်ကြီးတာဝန်များ ယူခဲ့ရသူလည်းဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရေး ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌနှင့် တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော် ယာယီသဘာပတိ တာဝန်များ အပေးခံရသည်။
အောင်ဆန်း - အက်တလီ စာချုပ် ချုပ်ဆိုရန် ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း ခေါင်းဆောင်သည့် လန်ဒန်သွား မြန်မာ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့တွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ လယ်သီစား ဥပဒေဋီကာ ကိုလည်း ရေးသားခဲ့သေးသည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းနှင့် အခြား ခေါင်းဆောင်ကြီးများ နှင့်အတူ မသမာသူတို့ လက်ချက်ဖြင့် ၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် ၊ စနေနေ့ ၊ နံနက် ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ်တွင် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရရှာသည်။
ဦးဘချို (၁၈၉၃ - ၁၉၄၇)
ဒီးဒုတ်ဦးဘချိုမှာ မြောင်းမြဇာတိ ဖြစ်သည်။ အဖ မြန်မာဆေးဆရာကြီး ဦးဘိုးစာနှင့် အမိဒေါ်မြစ် တို့မှ ၁၈၉၃ ခု
ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ အသက် ၁၄ နှစ်တွင် မြောင်းမြမြို့ ဆရာ ဦးမောင်မောင်ကျောင်းမှ သတ္တမတန်းကို
အထူးအောင်၍ စကောလားရှစ် ပညာသင်ဆု ရရှိ ခဲ့သည်။ ထိုနောက် ရန်ကုန်မြို့ရှိ စိန်ပေါလ်ကျောင်းတွင် ဆက်လက်
ပညာသင်ယူရာ ၁ဝ တန်းကို အထူးအောင်သောကြောင့် ပညာသင်ဆုထပ်ရသည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင်
ဘီအေအထက်တန်းတက်နေဆဲ မျက်စိရောဂါကြောင့် တက္ကသိုလ်မှ ထွက်ခဲ့ရသည်။ ပေါင်းတည်နှင့်
ဟင်္သာတ မြို့များတွင် အစိုးရကျောင်းဆရာအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့သည်။ ပညာအုပ်လည်း လုပ်ခဲ့ဖူးသည်။
၁၉၂ဝ တွင် ဒေါ်လှမေနှင့် လက်ထပ်သည်။ အမျိုးသားကျောင်းများ ဖွင့်လာသောအခါ အစိုးရဝန်ထမ်းအဖြစ်မှ
ထွက်ပြီး အမျိုးသားကောလိပ်တွင် မြန်မာစာဆရာ ဝင်လုပ်သည်။ အစိုးရအထောက်အပံ့မယူသော
အမျိုးသားကျောင်းဆရာလည်း လုပ်ခဲ့ဖူးသည်။ တပတ်တကြိမ်ထုတ် မြန်မာ့ရီဗျူးဂျာနယ်ကို အယ်ဒီတာချုပ်အဖြစ်
ဦးစီးထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုနောက် ဒီးဒုတ် ဂျာနယ် ကို ၁၉၂၅ ခုနှစ်တွင်
ဦးစီး ထုတ်ဝေရာတွင် ဒီးဒုတ် ဦးဘချိုဟု ထင်ရှား လာသည်။
ဆရာကြီးသည် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာနှင့် ပါဠိစာပေများတွင် နှံ့စပ်ပြီး ဆေးကျမ်း ၊ ဗေဒင် ၊ နက္ခတ်နှင့် အဂ္ဂရပ်
ပညာများကိုလည်း လိုက်စားခဲ့သည်။ မြန်မာသီချင်းကြီးကိုလည်း စည်းစနစ်ကျစွာ တတ်မြောက်သူ တဦးဖြစ်သည်။
တူရိယာ ၊ ကဗျာ ၊ ဂီတကို မြတ်နိုးပြီး စောင်းကောက်ကိုလည်း ပိုင်နိုင်စွာ တီးတတ်သည်။ မြန်မာသီချင်းကြီး
သီချင်းခန့် များကို မူမှန်အတိုင်း ဖြစ်စေရန် ဂီတဝိသောဓနိ ကျမ်းကိုလည်း တည်းဖြတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်အတွင်း
ဒီးဒုတ် နေ့စဉ်သတင်းစာကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဆရာကြီးသည် သတင်းစာဆရာ ၊ အယ်ဒီတာ ၊ စာရေးဆရာ စသည့်
စာပေသမားတဦး အနေဖြင့် ပြည်သူလူထု နိုင်ငံရေး အသိတရား နိုးကြား စေသည့် စာပေ များကိုလည်း ရေးသားခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့ပေးသော ဒိုင်အာခီအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ၉၁ ဌာနအုပ်ချုပ်ရေးတို့ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။
ဖေဘီယန် (Fabian) ပါတီကိုလည်း တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံစာရေးဆရာအသင်း ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်ခဲ့သေးသည်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ် တက္ကသိုလ် သပိတ်မှောက်ကျောင်းသားများ စောင့်ရှောက်ရေး
အဖွဲ့ဝင်တဦးအဖြစ်လည်း တာဝန်ယူခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ် အဓိပတိ ဒေါက်တာ ဘမော် အစိုးရလက်ထက်တွင်
အတိုင်ပင်ခံ လွှတ်တော်အမတ်အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ စာရေးဆရာအသင်း နယကလည်း ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ လုံးဝလွတ်လပ်ရေးရရှိ ကြိုးပမ်းရန်အတွက် ဖဆပလ အဖွဲ့ချုပ် ဖွဲ့စည်းသောအခါ
ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ခေါင်းဆောင်သော ဖဆပလ ကြားဖြတ် အစိုးရအဖွဲ့တွင်
ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်။ တိုင်းပြုပြည်ပြု လွှတ်တော်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရေး ကော်မတီ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ၊ သခင်မြ တို့နှင့် အတူ အထူးအပင်ပန်းခံ၍
ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ် ထီးလင်း မြို့တွင် ကျင်းပသော ချင်း - ဗမာ ချစ်ကြည်ရေး ကျောက်တိုင်
ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားသို့ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းကိုယ်စား အဖြစ်လည်းကောင်း ၊ ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီး အနေဖြင့်လည်းကောင်း တက်ရောက်ခဲ့သည်။၁၉၄၇ ခု ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် ၊ နံနက် ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ်တွင် အခြားခေါင်းဆောင်ကြီးများ နှင့်အတူ လုပ်ကြံခံရပြီး မွန်းလွဲ ၁ နာရီ ၄၅ မိနစ်အချိန်တွင် ကွယ်လွန်သည်။
ဦးရာဇာတ် (၁၈၉၈ - ၁၉၄၇)
အမျိုးသား အာဇာနည် ခေါင်းဆောင်ကြီး ဦးရာဇတ်သည် အငြိမ်းစား တိုက်ပိုင် အင်စပက်တော် မစ္စတာ အေရာမန်နှင့်
ဒေါ်ညိမ်းလှတို့၏ သားဖြစ်သည်။ ဆရာကြီးကို မိတ္ထီလာ၌ ၁၈၉၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ မန္တလေး စက်စလီ ယောကျ်ားလေးကျောင်းမှ ဆယ်တန်းကို ပါဠိ ၊ အင်္ဂလိပ်စာ ဂုဏ်ထူးတို့ဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်တွင် ပညာသင်နေစဉ် ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ် တက္ကသိုလ်သပိတ်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
အစ္စလာမ်ဘာသာ ကိုးကွယ်သည်။
၁၉၂၁ ခုတွင် မန္တလေး ဗဟိုအမျိုးသားအထက်တန်း ကျောင်းကြီးကို ဦးစီးဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုကျောင်း၌
အထက်တန်းပြဆရာ လုပ်သည်။ ၁၉၂၂ ခုတွင် အမျိုးသား ပညာရေး အဖွဲ့ကြီး၏ ဘီအေစာမေးပွဲကြီးကို အောင်ခဲ့၍
အေရာဇတ် ဘီအေ (နယ်ရှင်နယ်) အမည်ခံခဲ့သည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၄၁ ခုနှစ်တိုင် ဗဟို အမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်းတွင် ကျောင်းအုပ်ဆရာကြီးအဖြစ် ထမ်းရွက်ခဲ့သည်။ ဗဟိုအမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်းအုပ် အဖြစ်
ဆောင်ရွက်စဉ် ရဲညွန့်တပ် ဖွဲ့စည်းပြီး ကျောင်းသား လူငယ်များကို စစ်ပညာသင်ပေးရုံမက မျိုးချစ်စိတ်လည်း သွင်းပေးသည်။ ၁၉၃၈ ခုတွင် ရွှေဘိုသူဒေါ်ခင်ခင်နှင့် လက်ထပ်သည်။
၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် စစ်အတွင်းက ပိတ်ထားခဲ့ရသော အမျိုးသားကျောင်းကြီးကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်သောအခါ
အမျိုးသားကျောင်းတွင် ဆရာ ပြန်လုပ်သည်။ အထက် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ဖဆပလအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်လာသည်။ ဗမာမွတ်စလင် ကွန်ဂရက် (ဗ.မ.က) ဥက္ကဋ္ဌလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ ရေးဆွဲရေး
ကော်မတီဝင်တဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးဆောင်သော ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့တွင်
ပညာရေးနှင့် အမျိုးသား စီမံကိန်းဌာန ဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ယူနေစဉ် အခြားခေါင်းဆောင်ကြီးများ နှင့်အတူ
မသမာသူ တို့၏လက်ချက်ဖြင့် ၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်
စနေနေ့ ၊ နံနက် ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ်တွင် လုပ်ကြံခံရပြီး အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။
မန်းဘခိုင် (၁၉ဝ၃ - ၁၉၄၇)
ကရင်အမျိုးသား အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီး မန်းဘခိုင်သည် ဟင်္သာတမြို့နယ် ယုန်တလင်းရွာ ဇာတိ ဖြစ်သည်။
အဖ ယုန်တလင်း ရွာသူကြီး မန်းပေကုန်းနှင့် အမိ ဒေါ်ပု ဖြစ်သည်။ မွေးသက္ကရာဇ်မှာ ၁၉ဝ၃ ခုနှစ်
အောက်တိုဘာလ ၂၆ ရက်ဖြစ်သည်။ ဟင်္သာတမြို့ အေဘီအမ်ကျောင်းတွင် ပညာသင်ယူခဲ့ရာ ၁၉၂ဝ ပြည့်နှစ်တွင်
သတ္တမတန်း အောင်သည်။ ကရင်ဘာသာသင်ကျောင်း တစ်ကျောင်းကို ဦးစီးဖွင့်လှစ်ခဲ့သူတစ်ဦး ဖြစ်သည်။
၁၉၃၇ ခုတွင် ပုသိမ် မြောက်ပိုင်းမှ အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရသည်။ ၁၉၃၈ ခုတွင် ပဲခူးသူ ဒေါ်ခင်နီနှင့် လက်ထပ်သည်။ ၁၉၄၁ ခုတွင် တရားရေးဌာန အတွင်းဝန် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့ရုံမက
ကရင် - ဗမာ ချစ်ကြည်ရေးကို အထူး ဆောင်ရွက်ခဲ့သူ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ်တွင် ဖဆပလ
ဗဟိုအမှုဆောင် လူကြီးတစ်ဦး ဖြစ်လာသည်။ ကရင်လူငယ်များအစည်းအရုံး ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်းခံရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးဆောင်သော ကြားဖြတ် အစိုးရ အဖွဲ့တွင် စက်မှုလက်မှုနှင့်အလုပ်သမားဝန်ကြီး ဌာနဝန်ကြီးလည်း ဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း နှင့်အတူ လုပ်ကြံခံရ၍ ၁၉၄၇ ခု ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
မိုင်းပွန် စော်ဘွားကြီး စပ်စံထွန်း (၁၉ဝ၇ - ၁၉၄၇)
မိုင်းပွန် စော်ဘွားကြီး စပ်ခွန်ထီးနှင့် မြောက်နန်းဆောင် မဟာဒေဝီ နန်းစိန်ဥ တို့၏ သား စပ်စံထွန်းသည် ၁၉ဝ၇
မေလ ၃၁ ရက်နေ့ဖွား ဖြစ်သည်။ တောင်ကြီးမြို့ ရှမ်းစော်ဘွားသားများ အထက်တန်းကျောင်းမှ ဆယ်တန်း အောင်သည်။ မန္တလေးပုလိပ် အတတ်သင်ကျောင်းလည်း တက်ခဲ့ဖူးသည်။ ထို့နောက် ပုလိပ်အရာရှိအဖြစ် ခေတ္တအမှုထမ်းခဲ့သည်။
၁၉၂၈ ခုတွင် စော်ဘွားအဖြစ် ခံယူလိုက်၍ မိုင်းပွန်စော်ဘွားကြီး ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၃၂ ခုတွင် မိုးမိတ် စော်ဘွားကြီး၏ သမီး စပ်ခင်သောင်းနှင့် လက်ထပ်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် သိပ္ပံနည်းကျ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများ
ထွန်းကားလာစေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သူတဦးလည်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလန်နိုင်ငံမှ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ ခေတ်မီ စာအုပ်များ ၊ ကိရိယာတန်ဆာပလာများနှင့် သီးနှံ မျိုးစေ့များ ကိုပင် မှာယူခဲ့ဖူးသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီး၍ အင်္ဂလိပ်များ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်ဝင်လာသော် ယင်းနှင့်အတူ ပါလာသော စက္ကူဖြူ အုပ်ချုပ်ရေးကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ တောင်တန်းနှင့် မြေပြန့် သွေးခွဲ၍ အုပ်ချုပ်သည်ကို မလိုလား၍ မြေပြန့်နှင့် တောင်တန်း စည်းလုံးညီညွတ်ရေးအတွက် လုံးပမ်းခဲ့သူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ပင်လုံစာချုပ်ကို လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည့်
စော်ဘွားလည်း ဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း ဦးဆောင်သော ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့တွင် အတိုင်ပင်ခံ တောင်တန်းဒေသရေးရာ ဝန်ကြီး ဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင် တိုင်းပြု ပြည်ပြု လွှတ်တော်၏
ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်ဆိုင်ရာ ဆပ် ကော်မတီ ၊ လူနည်းစုဆိုင်ရာ ဆပ် ကော်မတီ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ ရေးဆွဲရေး ကော်မတီများတွင် အဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း တို့နှင့်အတူ လုပ်ကြံခံရပြီး ၊ ဇူလိုင်လ ၂ဝ ရက် ၊ မွန်းတည့် ၁၂ နာရီတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
ဦးဘဝင်း (၁၉ဝ၁ - ၁၉၄၇)
နတ်မောက်မြို့ ရှေ့နေ ဦးဖာ ၊ ဒေါ်စုတို့၏ သားသမီး ၉ ယောက်အနက် ဦးဘဝင်းသည် အကြီးဆုံးသားဖြစ်သည်။
ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်း၏ အစ်ကိုအကြီးဆုံး ဖြစ်ပြီး ၁၉ဝ၁ ခု ၊ ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ ၁၉၁၄ ခုတွင်
နတ်မောက် အလယ်တန်းကျောင်းမှ သတ္တမတန်း အောင်သည်။ မြန်မာလို ကိုးတန်း အောင်ပြီးနောက် အလယ်တန်း ဆရာဖြစ် စာမေးပွဲလည်း အောင်သောအခါ နတ်မောက်၌ပင် ကျောင်းအုပ် ခေတ္တလုပ်သည်။ ထို့နောက် ရေနံချောင်း၌ ကျောင်းဆရာ ၊ ဘီအိုစီ စာရေးဘဝဖြင့် ကျင်လည်ရင်း အင်္ဂလိပ်စာအလွတ်ပညာသင်ကျောင်း တက်သည်။
၁၉၂၄ ခုတွင် ရေနံချောင်း အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းမှ ဆယ်တန်းကို သုံးဘာသာဂုဏ်ထူးဖြင့်
အောင်ရုံမက ပထမလည်းရသည်။ ၁၉၂၉ ခုတွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ သင်္ချာဂုဏ်ထူးတန်း အောင်၍
ဘီအက်စ်စီ ဘွဲ့ရသည်။ ပထမဆုံး တက္ကသိုလ် ဘွဲ့ရ နတ်မောက်သားလည်း ဖြစ်သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် ရေနံချောင်း အမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်းတွင် အထက်တန်းပြဆရာအဖြစ် လည်းကောင်း ၊ ဖြူးမြို့ အမျိုးသား အထက်တန်းကျောင်းတွင် အထက်တန်းကျောင်းအုပ် အဖြစ်လည်းကောင်း ဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။
၁၉၃၅ ခုတွင် တောင်တွင်းကြီး မြို့မှ ဦးစံ ၊ ဒေါ်ရွှေမေ တို့၏ သမီး ဒေါ်ခင်စောနှင့် လက်ထပ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ်တွင်
ရေနံချောင်း မြို့နယ် ဖဆပလ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန် ထမ်းဆောင်သည်။ တိုင်းပြု ပြည်ပြု လွှတ်တော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရေး
ကော်မတီတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။
၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် ၊ စနေနေ့ ၊ နံနက် ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ် အချိန်တွင် လုပ်ကြံခံရပြီး ကွယ်လွန်သည်။
ဦးအုန်းမောင် (၁၉၁၃ - ၁၉၄၇)
ဦးအုန်းမောင်သည် မင်းဘူးမြို့ မစ္စတာ အိပ်ချ်ဒဗလျူတရပ်(တ်)ဝန်း ၊ ဒေါ်ရွှေမြင့် တို့၏ ဒုတိယသား ဖြစ်သည်။
မွေးသက္ကရာဇ်မှာ ၁၉၁၃ ခု ၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက် ဖြစ်သည်။ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားဘဝက ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တပ်ရင်းတွင် တပ်ခွဲတပ်ထောက် အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာတန်း အောင်သည်။ ၁၉၃၇ ခုတွင် အိုင်စီအက်(စ်) စာမေးပွဲ ဖြေသူ ၃ ဦး အနက် ပထမ ရသည်။ ၁၉၃၉ ခုတွင် မန္တလေးမြို့ ၊ အရှေ့နယ်ပိုင်ဝန်ထောက် အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် မြစ်ကြီးနားအရေးပိုင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ ထို့နောက် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အတွင်းဝန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။
၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက်နေ့ စနေနေ့ ၊ နံနက် ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ်တွင် လုပ်ကြံခံရသည်။
ရဲဘော် ကိုထွေး (၁၉၂၉ - ၁၉၄၇)
မန္တလေးမြို့ တောင်ပြင် သိပ္ပံရပ် ပင်စင်စား လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေး ဝန်ထောက် ဦးကိုကိုလေး ၊ ဒေါ်မင်းရီ တို့၏
ဆဋ္ဌမမြောက် သားဖြစ်သည်။ နဝမတန်းအထိ ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ အသက် ၁၈ နှစ် အရွယ်တွင် ပညာရေးဝန်ကြီး
ဦးရာဇတ်၏ သက်တော်စောင့် အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ ၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် ၊ စနေနေ့ ၊
နံနက် ၁ဝ နာရီ ၄၅ မိနစ်တွင် အာဇာနည်ခေါင်းဆောင်ကြီးများကို လုပ်ကြံသော မသမာသူတို့၏
လက်ချက်ဖြင့် ကျဆုံးရသည်။
ဤဆောင်းပါးကို သင်ဆရာ ၊ မြင်ဆရာ ၊ ကြားဆရာ များ၏မှတ်စုတိုများထဲမှ ကောက်နှုတ်ရေးသားထားပါသည်။
Zawgyi
အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ အလြန္အေရးပါေသာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး
ကိုးဦး က်ဆုံးခဲ့သည္။ ထိုေန႔ကို အာဇာနည္ေန႔ ဟု သတ္မွတ္ၿပီး
ယေန႔ထက္တိုင္ ေအာင့္ေမ့ သတိရ အမွတ္တရ က်င္းပလ်က္ရွိသည္။
၁ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇)
၂ သခင္ ျမ (၁၈၉၇ - ၁၉၄၇)
၃ ဦးဘခ်ိဳ (၁၈၉၃ - ၁၉၄၇)
၄ ဦးရာဇာတ္ (၁၈၉၈ - ၁၉၄၇)
၅ မန္းဘခိုင္ (၁၉ဝ၃ - ၁၉၄၇)
၆ မိုင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး စပ္စံထြန္း (၁၉ဝ၇ - ၁၉၄၇)
၇ ဦးဘဝင္း (၁၉ဝ၁ - ၁၉၄၇)
၈ ဦးအုန္းေမာင္ (၁၉၁၃ - ၁၉၄၇)
၉ ရဲေဘာ္ ကိုေထြး (၁၉၂၉ - ၁၉၄၇)
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇)
၁၉၁၅ ခု၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ မေကြးတိုင္း ၊ ေတာင္တြင္းႀကီး ခ႐ိုင္ ၊ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕၌
အမိန႔္ေတာ္ရ ေ ရွ႕ေန ဦးဖာ - ေဒၚစု တို႔မွ ေနာင္တေခတ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဟူ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္း၌ တြင္ေစမည့္ သားရတနာကို ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ဇာတာအမည္မွာ ေမာင္ထိန္လင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း ငယ္စဥ္ကပင္ ေမာင္ေအာင္ဆန္းဟု တြင္သည္။ ငယ္စဥ္က
နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတေက်ာင္း၌ ေနခဲ့သည္။ ၁၉၂၈ ခုတြင္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းသို႔
ေျပာင္းေ႐ႊ႕ ပညာသင္ယူခဲ့ၿပီး ယင္းေက်ာင္းမွ ျမန္မာ ၊ ပါဠိ ၂ ဘာသာ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ၁ဝ တန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ပညာထူးခြၽန္သူျဖစ္၍ အထက္တန္း စေကာလားရွစ္ႏွင့္ ဦးေ႐ႊခိုဆု ရရွိခဲ့ဖူးသည္။ ထိုေနာက္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္သို႔ တက္ေရာက္ၿပီး ဆက္လက္ ပညာဆည္းပူးခဲ့သည္။
၁၉၃၅ - ၃၆ ပညာ သင္ႏွစ္မွ စ၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား သမဂၢ
အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္လာ ခဲ့ၿပီး သမဂၢ၏ အာေဘာ္ အိုးေဝမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာလည္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ကိုေအာင္ဆန္း အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ေသာ အိုးေဝမဂၢဇင္းတြင္ ယမမင္း အမည္ အိုးေဝ ညိဳျမ
ေရးသားေသာ “ငရဲေခြးႀကီး လြတ္ၿပီး သရမ္းေနသည္ (The Hell Hound At Large)”
ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေပးစာတေစာင္ ေဖာ္ျပခဲ့မႈသည္လည္း ၁၉၃၆ ဒုတိယ ေက်ာင္းသားသပိတ္
ျဖစ္ပြားေစခဲ့ေသာ အဓိကအေၾကာင္းရင္းတခ်က္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၆ ဒုတိယ
ေက်ာင္းသားသပိတ္၏ သပိတ္ေမွာက္ ေကာင္စီအဖြဲ႕ဝင္တဦးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။
ကုလား - ဗမာ အဓိက႐ုဏ္း ေပၚခဲ့သည္။ သမဂၢသည္ အဓိက႐ုဏ္းေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္သူမ်ားအား
ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ ခု သပိတ္ အေရးေတာ္ပုံတြင္ ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့ေသာ ဆာျမဘူး ေကာ္မတီ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာသည္၊ အစီရင္ခံစာကို တကသမွ ကန႔္ကြက္ ခဲ့သည္။
ေဒါက္တာ ဘေမာ္ အစိုးရတကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒၾကမ္း ျပဳလုပ္ရန္ စီစဥ္သည္ကိုလည္း လက္မခံခဲ့ေပ။
၁၉၃၆ - ၃၇ ပညာ သင္ႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ၏ ဒုတိယဥကၠ႒ ျဖစ္လာၿပီး ၊ ၁၉၃၈ - ၃၉ တြင္ ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ တကၠသိုလ္ သပိတ္အၿပီးတြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢႀကီးကို ဦးစီးတည္ေထာင္သူတဦးလည္းျဖစ္ၿပီး ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢတြင္ ပထမဆုံးအတြင္းေရးမႉးျဖစ္ေလသည္။
၁၉၃၇ - ၃၈ တြင္ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာတန္းကို ေအာင္ၿပီး ဥပေဒ ဝိဇၨာတန္းသို႔ ဆက္တက္ခဲ့သည္။
၁၉၃၈ - ၃၉ တြင္ တကသဥကၠ႒ ျဖစ္သည္။ တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒျပင္ဆင္ေရး
ေကာ္မတီတြင္ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္လည္း တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ တကၠသိုလ္ ေကာင္စီဝင္တြင္ ပထမဆုံး ေက်ာင္းသားကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ တာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တကသဥကၠ႒အျဖစ္ သက္တမ္းကုန္သည္ထိ မေနခဲ့ေပ။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္မွထြက္ၿပီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း ႀကီးမႉးေသာ
တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးသို႔ ဝင္ေရာက္၍ သခင္ေအာင္ဆန္းအျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္သို႔
ေျခစုံပစ္ ဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၉ တြင္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး၏
အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ တက္ေျမာက္ျခင္း ခံရသည္။
သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္လာ၍ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ စည္းစည္းလုံးလုံး ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ဗမာ ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းတြင္ အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္လည္း
တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏြဲရန္
ေပၚေပါက္ ခဲ့ေသာ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီ (ေနာင္ ဆိုရွယ္လစ္ ပါတီ) ၏
ျပည္ပဆက္သြယ္ေရး ေခါင္းေဆာင္တာဝန္ကိုလည္း ယူခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ မတ္လအတြင္း အိႏၵိယႏိုင္ငံ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ အိႏၵိယ အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။
သခင္ေအာင္ဆန္းအား အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရကို ဆန႔္က်င္ ေဟာေျပာမႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးရန္ ဟသၤာတခ႐ိုင္ ရာဇဝတ္ဝန္ ဆုေငြ ၅ က်ပ္ျဖင့္ ဖမ္းဝရမ္းထုတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ ဩဂုတ္လ အတြင္း ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ အစိုးရအား ျမန္မာ့ေျမေပၚမွ လက္နက္အားျဖင့္
ေမာင္းထုတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ႏိုင္ငံျခားမွ အကူအညီရယူရန္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔ စြန႔္စားထြက္ခြာခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ျပည္ အမြိဳင္၌ ေသာင္တင္ေနစဥ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရဲေဘာ္မ်ား၏ စီစဥ္ ေဆာင္႐ြက္ေပးမႈေၾကာင့္ ဂ်ပန္ အရာရွိ စူဖူကိေကအိခ်ိႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရကာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္သြားသည္။ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ‘ဗမာ့ လြတ္လပ္ေရး စီမံကိန္း’ စာတမ္းတရပ္ကို ေရးဆြဲကာ
ဂ်ပန္ စစ္အာဏာပိုင္ မ်ားႏွင့္ ညႇိႏႈိင္းခဲ့သည္။ ယင္းစီမံကိန္းအရ ျမန္မာျပည္အတြင္းမွ မ်ိဳးခ်စ္လူငယ္မ်ားကို စုစည္းကာ အလီလီ ခြဲလ်က္ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ ပို႔ေပးခဲ့သည္။ ဤမ်ိဳးခ်စ္
လူငယ္တစုသည္ပင္လွ်င္ ေနာင္ေသာအခါတြင္ ဗိုလ္ေတဇ (ေခၚ) ဗိုလ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဤမ်ိဳးခ်စ္လူငယ္မ်ားသည္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္
(ဘီအိုင္ေအ) ကို ယိုးဒယား (ယခု ထိုင္း) ႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္တြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ကာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ဂ်ပန္မ်ားႏွင့္အတူ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။
ဂ်ပန္တပ္မေတာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကိုသိမ္းၿပီးေသာအခါ အင္အားႀကီးထြားၿပီး ဗရမ္းဗတာျဖစ္လာေသာ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ကို အင္အားေလ်ာ့ခ်ၿပီး ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ)
အျဖစ္ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းသည့္အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္
ဘီဒီေအ၏ စစ္သနာပတိ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၂ ခု စက္တင္ဘာလတြင္ သူနာျပဳဆရာမ ေဒၚခင္ၾကည္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဂ်ပန္က ေ႐ႊရည္စိမ္လြတ္လပ္ေရးေပးေသာအခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ စစ္ဝန္ႀကီးႏွင့္ စစ္ေသနာပတိ ျဖစ္လာသည္။
ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သမားမ်ားသည္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူတို႔အား ဖက္ဆစ္ႏိုင္ငံ၏ လက္ေအာက္ခံ ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံသဖြယ္ သေဘာထားလာၾကသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ အတြင္းမွာ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္ စိုးတို႔ ဦးေဆာင္ၿပီး ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔ လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖတပလ) [ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔ လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖဆပလ)] ကို ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ကာ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗမာ့ ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ တိုက္႐ိုက္ ကြပ္ကဲၫႊန္ၾကားမႈျဖင့္
ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ တို႔ကို အတိအလင္းစစ္ေၾကညာကာ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကို ဆင္ႏႊဲခဲ့သည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးေနာက္တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ကို ဂႏၵီစာခ်ဳပ္အရ ဆက္လက္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တပ္မေတာ္မွႏုတ္ထြက္ကာ
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ဖဆပလ ဥကၠ႒အျဖစ္ တိုင္းျပည္တာဝန္ကို ဆက္လက္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီးတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအပါအဝင္
ဖဆပလေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ ေကာင္စီတြင္ ရာထူး လက္ခံရန္ စကားကမ္းလွမ္းေသာ္လည္း ဖဆပလမွ ခ်မွတ္ထားေသာ
စည္းကမ္းခ်က္မ်ားအတိုင္း မရ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတို႔က လက္မခံခဲ့ဘဲ ဘုရင္ခံရဲ႕ စကၠဴျဖဴ စီမံကိန္း တိုက္ဖ်က္ေရးကိုသာ ျပည္သူလူထုအား စည္း႐ုံးကာ အင္တိုက္အားတိုက္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သျဖင့္
ပုလိပ္သပိတ္ အပါအဝင္ အေထြေထြအမူထမ္းေပါင္းစုံ
သပိတ္ႀကီး ေပၚေပါက္လာၿပီး နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရပ္တန႔္သြားခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိန္အစိုးရလည္း ဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္ကို အဂၤလန္သို႔ ျပန္ေခၚၿပီး ဘုရင္ခံအသစ္အျဖစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန္စ္ကို ခန႔္အပ္လိုက္သည္။ ဘုရင္ခံသစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန္စ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႔အလိုက် အစိုးရဖြဲ႕စည္းရန္ စကား ကမ္းလွမ္းလာေတာ့သည္။ ထိုကမ္းလွမ္းခ်က္မ်ားကို ဖဆပလႏွင့္ ေဆြးေႏြး
ညႇိႏႈိင္းၾကၿပီးေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ ေကာင္စီဝင္ရာထူးကို ယူလိုက္ၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ
၂၈ ရက္ေန႔ မွစ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ေကာင္စီ ဒုတိယဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ ထိုေနာက္ တႏွစ္အတြင္း လုံးဝ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး ေဆာင္ပုဒ္အရ
ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးကိစၥ ေဆြးေႏြးရန္ ၿဗိတိသွ် ေလဘာအစိုးရ၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ
ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ၿပီး ၁၉၄၇ ခု ဇန္နဝါရီလတြင္ လန္ဒန္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ထိုေဆြးေႏြးပြဲမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအား
တႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရးေပးမည့္ ေအာင္ဆန္း - အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို ႏိုင္ခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လြတ္လပ္ေရး ေပးရာတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ေတာင္တန္း
ေဒသမ်ားကို ခ်န္ထားလိုေသာေၾကာင့္
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေတာင္တန္းေဒသ ကိုပါ တပါတည္း လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ေတာင္တန္းေဒသႏွင့္ ျမန္မာျပည္ပေပါင္းစည္းေရးအတြက္ အားသြန္
ႀကိဳးပမ္းခဲ့ျပန္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏
ႀကိဳးစား႐ိုးသားမႈေၾကာင့္ ေတာင္တန္းေဒသ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား၏
ယုံၾကည္ကိုးစားမႈကိုပါ ရရွိခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းတြင္ အေရးပါေသာ
တိုင္းရင္းသားေပါင္းစုံ ေသြးစည္းညီၫြတ္ေရး သေကၤတ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ား ၿပီးစီး၍
လြတ္လပ္ေရးရရန္ ေသခ်ာေသာ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ေသာ အခါ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲၾကမည့္ တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လြတ္ေတာ္ အတြက္
ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ႀကီးကို ၁၉၄၇ ခု ဧၿပီလတြင္ ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပႏိုင္ခဲ့သည္။
ယင္းသို႔ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ဗိမာန္ႀကီးၿပီးခါနီးအခ်ိန္ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ေရး အားသြန္ႀကိဳးပမ္းေနဆဲတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစ ဦးေစာႏွင့္ အေပါင္းပါ တို႔၏
ရက္စက္ယုတ္မာစြာ လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ၊
ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္တြင္ အျခားေသာလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္ အာဇာနည္ႀကီးမ်ားႏွင့္အတူ က်ဆုံးခဲ့ရေပသည္။
သခင္ ျမ (၁၈၉၇ - ၁၉၄၇)
သခင္ျမသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႕တြင္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ကြယ္လြန္သူ အမ်ိဳးသား အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး သခင္ျမသည္
ျပည္ၿမိဳ႕နယ္ ထုံးဘို႐ြာ ဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ဦးဘိုးခြၽန္ႏွင့္
အမိ ေဒၚသက္လယ္ တို႔မွ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ရ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ငယ္နာမည္ ေမာင္ဘေ႐ႊ ျဖစ္သည္။ ႏွမ မျမေငြ တဦးသာ ရွိ၍ ေနာင္အခါ သီလရွင္ ဝတ္သြားၿပီး ေဒၚေခမာဝတီ
ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သာယာဝတီ ေအဘီအမ္ ေက်ာင္းမွ
သတၱမတန္း ေအာင္ၿပီး ဆယ္တန္းကို ရန္ကုန္ ဘက္ပတစ္ အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ေအာင္သည္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ ေကာလိပ္ႏွင့္ ကာလတၱားတကၠသိုလ္တို႔မွ အိုင္အက္စ္စီတန္းကို ဓာတုေဗဒ
ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္သည္။ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ တကၠသိုလ္ သပိတ္ေမွာက္ ေကာင္စီတြင္ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ယင္းသပိတ္ေနာက္ ေပၚလာေသာ
အမ်ိဳးသား ပညာေရးေကာင္စီတြင္လည္း အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးျဖစ္႐ုံမက ၾကည့္ျမင္တိုင္ အမ်ိဳးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္လည္း
လုပ္ခဲ့ ဖူးသည္။ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ဘီအက္စ္စီတန္းကို ဓာတုေဗဒဂုဏ္ထူးျဖင့္ အမ်ိဳးသားေကာလိပ္မွပင္ ေအာင္သည္။ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚခင္ၫြန႔္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။
၁၉၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ဥပေဒ ဝိဇၨာဘြဲ႕ ေအာင္ၿပီးေသာအခါ သာယာဝတီသို႔ ျပန္၍ ေရွ႕ေနအလုပ္ျဖင့္ အသက္ေမြးသည္။ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေတာင္သူလယ္သမားအေရးေတာ္ပုံတြင္ အေရးေတာ္ပုံသားမ်ားဘက္မွ ေရွ႕ေနလိုက္ရာမွ ထင္ရွားလာသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ေရာက္ေသာ္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဝင္ရာမွ သခင္ျဖစ္လာၿပီး သခင္ျမဟု ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး၏ ကိုယ္ပြားျဖစ္ေသာ
‘ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခ်င္း အဖြဲ႕’၏ ဥကၠ႒ျဖစ္လာသည္။ ကိုယ္မင္းကိုယ္ခ်င္းအဖြဲ႕၏ တာဝန္ေပးခ်က္အရ သာယာဝတီေတာင္ပိုင္းမွ အမတ္အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ရာ အေ႐ြးခံရ၍ ၉၁ ဌာနေခတ္ ဥပေဒျပဳ
လႊတ္ေတာ္အမတ္ ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္အတြက္ ပထမဆုံး အေ႐ြးခံရေသာ သခင္အမတ္ သုံးဦးအနက္ တစ္ဦးအပါအဝင္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ အမတ္အျဖစ္ အေ႐ြးခံရေသာ္လည္း အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕အုပ္စိုးမႈကို ဆန႔္က်င္သည့္အေနျဖင့္ အမတ္လစာမယူသည့္ သခင္အမတ္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။
ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီ ဖြဲ႕ေသာအခါတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ျပည္ပဆက္သြယ္ေရး တာဝန္ယူၿပီး သခင္ျမက ျပည္တြင္းေခါင္းေဆာင္ တာဝန္ယူခဲ့ရသည္။ ၁၉၄၁ ခုတြင္မူ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဥကၠ႒ အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ခံရသည္။ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ စစ္ပညာသင္ သြားႏိုင္ေရးအတြက္ စီစဥ္ေဆာင္႐ြက္ ေပးခဲ့ရသူတဦးလည္း ျဖစ္သည္။
ေဒါက္တာဘေမာ္ ဦးေဆာင္ေသာ ဂ်ပန္ေခတ္လြတ္လပ္ေရး အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ဖတပလကို ဖြဲ႕ေသာအခါ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံါတီကို ကိုယ္စားျပဳ၍ သခင္ျမလည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံပါတီကို ျမန္မာျပည္ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီဟု ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းေသာအခါ သခင္ျမပင္ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ စစ္ၿပီးစ ဖဆပလ အဖြဲ႕၏ ဗဟို အလုပ္အမႈေဆာင္ တဦးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း
ဦးစီးေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ဘ႑ာေရးႏွင့္ အခြန္ေတာ္ဌာန ဝန္ႀကီးတာဝန္မ်ား ယူခဲ့ရသူလည္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ႏွင့္ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ယာယီသဘာပတိ တာဝန္မ်ား အေပးခံရသည္။
ေအာင္ဆန္း - အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုရန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ လန္ဒန္သြား ျမန္မာ ကိုယ္စားလွယ္
အဖြဲ႕တြင္လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ လယ္သီစား ဥပေဒဋီကာ ကိုလည္း ေရးသားခဲ့ေသးသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အျခား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ မသမာသူတို႔ လက္ခ်က္ျဖင့္ ၁၉၄၇ ခု ၊
ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ ၊ စေနေန႔ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ရရွာသည္။
ဦးဘခ်ိဳ (၁၈၉၃ - ၁၉၄၇)
ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳမွာ ေျမာင္းျမဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ျမန္မာေဆးဆရာႀကီး ဦးဘိုးစာႏွင့္ အမိေဒၚျမစ္ တို႔မွ ၁၈၉၃ ခု ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္သည္။ အသက္ ၁၄ ႏွစ္တြင္ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕
ဆရာ ဦးေမာင္ေမာင္ ေက်ာင္းမွ သတၱမတန္းကို အထူးေအာင္၍ စေကာလားရွစ္ ပညာသင္ဆု ရရွိ ခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္းတြင္ ဆက္လက္ပညာသင္ယူရာ ၁ဝ တန္းကို
အထူးေအာင္ေသာေၾကာင့္ ပညာသင္ဆုထပ္ရသည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ဘီေအအထက္တန္းတက္ေနဆဲ မ်က္စိေရာဂါေၾကာင့္ တကၠသိုလ္မွ ထြက္ခဲ့ရသည္။ ေပါင္းတည္ႏွင့္ ဟသၤာတ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္
အစိုးရေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ပညာအုပ္လည္း လုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ ၁၉၂ဝ တြင္ ေဒၚလွေမႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ား ဖြင့္လာေသာအခါ အစိုးရဝန္ထမ္းအျဖစ္မွထြက္ၿပီး အမ်ိဳးသားေကာလိပ္တြင္ ျမန္မာစာဆရာ
ဝင္လုပ္သည္။ အစိုးရအေထာက္အပံ့မယူေသာ အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းဆရာလည္း လုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ တပတ္တႀကိမ္ထုတ္ ျမန္မာ့ ရီဗ်ဴးဂ်ာနယ္ကို အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ အျဖစ္ ဦးစီးထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ဒီးဒုတ္ ဂ်ာနယ္ ကို ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ ဦးစီး ထုတ္ေဝရာတြင္ ဒီးဒုတ္ ဦးဘခ်ိဳဟု ထင္ရွား လာသည္။
ဆရာႀကီးသည္ အဂၤလိပ္ - ျမန္မာႏွင့္ ပါဠိစာေပမ်ားတြင္ ႏွံ႔စပ္ၿပီး ေဆးက်မ္း ၊
ေဗဒင္ ၊ နကၡတ္ႏွင့္ အဂၢရပ္ ပညာမ်ားကိုလည္း လိုက္စားခဲ့သည္။ ျမန္မာသီခ်င္းႀကီးကိုလည္း
စည္းစနစ္က်စြာ တတ္ေျမာက္သူ တဦးျဖစ္သည္။
တူရိယာ ၊ ကဗ်ာ ၊ ဂီတကို ျမတ္ႏိုးၿပီး ေစာင္းေကာက္ကိုလည္း ပိုင္ႏိုင္စြာ တီးတတ္သည္။ ျမန္မာသီခ်င္းႀကီး သီခ်င္းခန႔္ မ်ားကို မူမွန္အတိုင္း ျဖစ္ေစရန္ ဂီတဝိေသာဓနိ က်မ္းကိုလည္း တည္းျဖတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္အတြင္း ဒီးဒုတ္ ေန႔စဥ္သတင္းစာကို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဆရာႀကီးသည္
သတင္းစာဆရာ ၊ အယ္ဒီတာ ၊ စာေရးဆရာ စသည့္ စာေပသမားတဦး အေနျဖင့္ ျပည္သူလူထု ႏိုင္ငံေရး အသိတရား ႏိုးၾကား ေစသည့္ စာေပ မ်ားကိုလည္း ေရးသားခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္တို႔ေပးေသာ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႔ကို ဆန႔္က်င္ခဲ့သည္။ ေဖဘီယန္ (Fabian) ပါတီကိုလည္း တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္း ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္ခဲ့ေသးသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ တကၠသိုလ္ သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသားမ်ား ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ဝင္တဦးအျဖစ္လည္း တာဝန္ယူခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္ အဓိပတိ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ အစိုးရလက္ထက္တြင္ အတိုင္ပင္ခံ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
စာေရးဆရာအသင္း နယကလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လုံးဝ လြတ္လပ္ေရးရရွိ ႀကိဳးပမ္းရန္အတြက္ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဖြဲ႕စည္းေသာအခါ ဝင္ေရာက္ေဆာင္႐ြက္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဖဆပလ ၾကားျဖတ္ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္
ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည္။ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေရး
ေကာ္မတီ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ၊ သခင္ျမ တို႔ႏွင့္ အတူ အထူးအပင္ပန္းခံ၍ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ ထီးလင္း ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ခ်င္း - ဗမာ ခ်စ္ၾကည္ေရး ေက်ာက္တိုင္ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားသို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္စား အျဖစ္လည္းေကာင္း ၊ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီး အေနျဖင့္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခု ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ အျခားေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံခံရၿပီး မြန္းလြဲ ၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္အခ်ိန္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။
ဦးရာဇာတ္ (၁၈၉၈ - ၁၉၄၇)
အမ်ိဳးသား အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဦးရာဇတ္သည္ အၿငိမ္းစား တိုက္ပိုင္ အင္စပက္ေတာ္ မစၥတာ ေအရာမန္ႏွင့္ ေဒၚညိမ္းလွတို႔၏ သားျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီးကို မိတၳီလာ၌ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္သည္။ မႏၲေလး စက္စလီ ေယာက်္ားေလးေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းကို ပါဠိ ၊
အဂၤလိပ္စာ ဂုဏ္ထူးတို႔ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္တြင္ ပညာသင္ေနစဥ္ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္
တကၠသိုလ္သပိတ္တြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုးကြယ္သည္။
၁၉၂၁ ခုတြင္ မႏၲေလး ဗဟိုအမ်ိဳးသားအထက္တန္း ေက်ာင္းႀကီးကို ဦးစီးဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး
ထိုေက်ာင္း၌ အထက္တန္းျပဆရာ လုပ္သည္။ ၁၉၂၂ ခုတြင္ အမ်ိဳးသား ပညာေရး အဖြဲ႕ႀကီး၏ ဘီေအစာေမးပြဲႀကီးကို ေအာင္ခဲ့၍ ေအရာဇတ္ ဘီေအ (နယ္ရွင္နယ္)
အမည္ခံခဲ့သည္။ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္တိုင္ ဗဟို အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးအျဖစ္ ထမ္း႐ြက္ခဲ့သည္။ ဗဟိုအမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္စဥ္ ရဲၫြန႔္တပ္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး ေက်ာင္းသား
လူငယ္မ်ားကို စစ္ပညာသင္ေပး႐ုံမက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္လည္း သြင္းေပးသည္။ ၁၉၃၈ ခုတြင္ ေ႐ႊဘိုသူေဒၚခင္ခင္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အတြင္းက ပိတ္ထားခဲ့ရေသာ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းႀကီးကို ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ေသာအခါ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းတြင္
ဆရာ ျပန္လုပ္သည္။ အထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ဖဆပလအဖြဲ႕ ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္လာသည္။ ဗမာမြတ္စလင္ ကြန္ဂရက္ (ဗ.မ.က) ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီဝင္တဦးလည္း ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ပညာေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသား စီမံကိန္းဌာန ဝန္ႀကီးအျဖစ္
တာဝန္ယူေနစဥ္ အျခားေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ မသမာသူ တို႔၏လက္ခ်က္ျဖင့္ ၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ စေနေန႔ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ လုပ္ႀကံခံရၿပီး အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့သည္။
မန္းဘခိုင္ (၁၉ဝ၃ - ၁၉၄၇)
ကရင္အမ်ိဳးသား အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မန္းဘခိုင္သည္ ဟသၤာတၿမိဳ႕နယ္ ယုန္တလင္း႐ြာ ဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ယုန္တလင္း ႐ြာသူႀကီး မန္းေပကုန္းႏွင့္ အမိ ေဒၚပု ျဖစ္သည္။
ေမြးသကၠရာဇ္မွာ ၁၉ဝ၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၆ ရက္ျဖစ္သည္။ ဟသၤာတၿမိဳ႕ ေအဘီအမ္ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ယူခဲ့ရာ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ သတၱမတန္း ေအာင္သည္။ ကရင္ဘာသာသင္ေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကို ဦးစီးဖြင့္လွစ္ခဲ့သူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၇ ခုတြင္
ပုသိမ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ အမတ္ အျဖစ္ အေ႐ြး ခံရသည္။ ၁၉၃၈ ခုတြင္ ပဲခူးသူ ေဒၚခင္နီႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ၁၉၄၁ ခုတြင္ တရားေရးဌာန အတြင္းဝန္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးတြင္လည္း ပါဝင္ခဲ့႐ုံမက ကရင္ - ဗမာ ခ်စ္ၾကည္ေရးကို အထူး
ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္တြင္ ဖဆပလ ဗဟိုအမႈေဆာင္ လူႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္လာသည္။ ကရင္လူငယ္မ်ားအစည္းအ႐ုံး ဥကၠ႒အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ျခင္းခံရသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္ အစိုးရ
အဖြဲ႕တြင္ စက္မႈလက္မႈႏွင့္အလုပ္သမားဝန္ႀကီး ဌာနဝန္ႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံခံရ၍ ၁၉၄၇ ခု ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။
မိုင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး စပ္စံထြန္း (၁၉ဝ၇ - ၁၉၄၇)
မိုင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး စပ္ခြန္ထီးႏွင့္ ေျမာက္နန္းေဆာင္ မဟာေဒဝီ နန္းစိန္ဥ တို႔၏ သား စပ္စံထြန္းသည္ ၁၉ဝ၇ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔ဖြား ျဖစ္သည္။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ ရွမ္းေစာ္ဘြားသားမ်ား အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္း ေအာင္သည္။ မႏၲေလးပုလိပ္ အတတ္သင္ေက်ာင္းလည္း တက္ခဲ့ဖူးသည္။ ထို႔ေနာက္ ပုလိပ္အရာရွိအျဖစ္ ေခတၱအမႈထမ္းခဲ့သည္။
၁၉၂၈ ခုတြင္ ေစာ္ဘြားအျဖစ္ ခံယူလိုက္၍ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားႀကီး ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၃၂ ခုတြင္ မိုးမိတ္ ေစာ္ဘြားႀကီး၏ သမီး စပ္ခင္ေသာင္းႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ သိပၸံနည္းက် စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထြန္းကားလာေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သူတဦးလည္း ျဖစ္သည္။
အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွ စိုက္ပ်ိဳးေရးဆိုင္ရာ ေခတ္မီ စာအုပ္မ်ား ၊ ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ားႏွင့္
သီးႏွံ မ်ိဳးေစ့မ်ား ကိုပင္ မွာယူခဲ့ဖူးသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး ၿပီး၍ အဂၤလိပ္မ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ဝင္လာေသာ္ ယင္းႏွင့္အတူ ပါလာေသာ စကၠဴျဖဴ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဆန႔္က်င္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ေတာင္တန္းႏွင့္ ေျမျပန႔္ ေသြးခြဲ၍
အုပ္ခ်ဳပ္သည္ကို မလိုလား၍ ေျမျပန႔္ႏွင့္ ေတာင္တန္း စည္းလုံးညီၫြတ္ေရးအတြက္ လုံးပမ္းခဲ့သူျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ပင္လုံစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ ေရးထိုးခဲ့သည့္ ေစာ္ဘြားလည္း ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ အတိုင္ပင္ခံ ေတာင္တန္းေဒသေရးရာ ဝန္ႀကီး ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ျပင္ တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္၏
ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ျပည္နယ္ဆိုင္ရာ ဆပ္ ေကာ္မတီ ၊ လူနည္းစုဆိုင္ရာ ဆပ္ ေကာ္မတီ၏ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး
ေကာ္မတီမ်ားတြင္ အဖြဲ႕ဝင္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း တို႔ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံခံရၿပီး ၊ ဇူလိုင္လ ၂ဝ ရက္ ၊ မြန္းတည့္ ၁၂ နာရီတြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ဦးဘဝင္း (၁၉ဝ၁ - ၁၉၄၇)
နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ေရွ႕ေန ဦးဖာ ၊ ေဒၚစုတို႔၏ သားသမီး ၉ ေယာက္အနက္ ဦးဘဝင္းသည္
အႀကီးဆုံးသားျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ အစ္ကိုအႀကီးဆုံး ျဖစ္ၿပီး ၁၉ဝ၁ ခု ၊ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ၁၉၁၄ ခုတြင္ နတ္ေမာက္ အလယ္တန္းေက်ာင္းမွ သတၱမတန္း ေအာင္သည္။
ျမန္မာလို ကိုးတန္း ေအာင္ၿပီးေနာက္ အလယ္တန္း ဆရာျဖစ္ စာေမးပြဲလည္း ေအာင္ေသာအခါ
နတ္ေမာက္၌ပင္ ေက်ာင္းအုပ္ ေခတၱလုပ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ေရနံေခ်ာင္း၌ ေက်ာင္းဆရာ ၊
ဘီအိုစီ စာေရးဘဝျဖင့္ က်င္လည္ရင္း အဂၤလိပ္စာအလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္း တက္သည္။ ၁၉၂၄ ခုတြင္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းကို သုံးဘာသာဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္႐ုံမက ပထမလည္းရသည္။ ၁၉၂၉ ခုတြင္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္မွ သခ်ၤာဂုဏ္ထူးတန္း ေအာင္၍ ဘီအက္စ္စီ ဘြဲ႕ရသည္။ ပထမဆုံး တကၠသိုလ္ ဘြဲ႕ရ နတ္ေမာက္သားလည္း ျဖစ္သည္။ ဘြဲ႕ရၿပီးေနာက္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္းျပဆရာအျဖစ္
လည္းေကာင္း ၊ ျဖဴးၿမိဳ႕ အမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၅ ခုတြင္ ေတာင္တြင္းႀကီး ၿမိဳ႕မွ ဦးစံ ၊ ေဒၚေ႐ႊေမ တို႔၏ သမီး ေဒၚခင္ေစာႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္တြင္
ေရနံေခ်ာင္း ၿမိဳ႕နယ္ ဖဆပလ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ေထာက္ပံ့ေရးႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီတြင္လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ ၊ စေနေန႔ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ္ အခ်ိန္တြင္ လုပ္ႀကံခံရၿပီး ကြယ္လြန္သည္။
ဦးအုန္းေမာင္ (၁၉၁၃ - ၁၉၄၇)
ဦးအုန္းေမာင္သည္ မင္းဘူးၿမိဳ႕ မစၥတာ အိပ္ခ်္ဒဗလ်ဴတရပ္(တ္)ဝန္း ၊ ေဒၚေ႐ႊျမင့္ တို႔၏ ဒုတိယသား ျဖစ္သည္။ ေမြးသကၠရာဇ္မွာ ၁၉၁၃ ခု ၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂ ရက္ ျဖစ္သည္။
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားဘဝက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တပ္ရင္းတြင္
တပ္ခြဲတပ္ေထာက္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာတန္း ေအာင္သည္။ ၁၉၃၇ ခုတြင္ အိုင္စီအက္(စ္) စာေမးပြဲ ေျဖသူ ၃ ဦး အနက္ ပထမ ရသည္။ ၁၉၃၉ ခုတြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ ၊ အေရွ႕နယ္ပိုင္ဝန္ေထာက္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ျမစ္ႀကီးနားအေရးပိုင္အျဖစ္ ခန႔္အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ထို႔ေနာက္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အတြင္းဝန္အျဖစ္ ခန႔္အပ္ျခင္း ခံရသည္။
၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔ စေနေန႔ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ လုပ္ႀကံခံရသည္။
ရဲေဘာ္ ကိုေထြး (၁၉၂၉ - ၁၉၄၇)
မႏၲေလးၿမိဳ႕ ေတာင္ျပင္ သိပၸံရပ္ ပင္စင္စား လယ္ယာ စိုက္ပ်ိဳးေရး ဝန္ေထာက္ ဦးကိုကိုေလး ၊ ေဒၚမင္းရီ တို႔၏ ဆ႒မေျမာက္ သားျဖစ္သည္။ နဝမတန္းအထိ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။
အသက္ ၁၈ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ပညာေရးဝန္ႀကီး ဦးရာဇတ္၏ သက္ေတာ္ေစာင့္ အျဖစ္ ခန႔္အပ္ျခင္း
ခံရသည္။ ၁၉၄၇ ခု ၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ ၊ စေနေန႔ ၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၄၅ မိနစ္တြင္ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ားကို လုပ္ႀကံေသာ မသမာသူတို႔၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ က်ဆုံးရသည္။
ဤေဆာင္းပါးကို သင္ဆရာ ၊ ျမင္ဆရာ ၊ ၾကားဆရာ မ်ား၏မွတ္စုတိုမ်ားထဲမွ ေကာက္ႏႈတ္ေရးသားထားပါသည္။
